DIDAM – Hoe vaak komt cyberpesten per jaar voor? En is het strafbaar om naaktfoto’s en filmpjes van een minderjarig iemand zonder toestemming op Facebook te plaatsen? Tijdens de ‘week van de rechtspraak’ kregen vierdejaars vmbo-leerlingen op het Liemers College in Didam deze vragen voorgelegd. Ze namen voor even plaats op de stoel van de rechter.

De antwoorden zaten deels verstopt in een aantal korte filmpjes over cyberpesten. Zo werd duidelijk dat cyberpesten 60.000 keer per jaar in Nederland voorkomt. “Dat zijn dus twee tot drie kinderen per klas”, rekende strafrechter Maartje Bijl voor. “Het komt het vaakst voor in de leeftijd van 15 tot 18 jaar en ja, het is strafbaar.”

Maar de leerlingen moesten ook zelf beargumenteren hoe ze in een aantal situaties als rechter zouden handelen. “Wij hebben doorgaans twee weken de tijd om een oordeel te vellen. Jullie moeten het nu in een paar minuten doen en dat is best lastig”, gaf Bijl toe.

Toch brachten de leerlingen de zaak tot een goed eind. Al waren sommigen hard in hun oordeel. Op de vraag welke straf een verdachte verdiende, die twee minderjarige meisjes zover had gekregen seksuele handelingen voor de webcam uit te voeren en vervolgens dreigde deze op internet te zetten, kwam dan ook een resoluut antwoord. “De doodstraf”, riep één van de jongens. “Jammer genoeg hebben we die niet in Nederland. Dan maar levenslang.”

Het uiteindelijke vonnis ‘dertig maanden celstraf met voorwaarde’ stelde de meeste leerlingen dan ook teleur. “Als je zoiets doet, verdien je een langere straf”, vond iemand. “Bij pedofielen bestaat namelijk altijd het gevaar dat ze het nog een keer doen. Als hij gek in zijn hoofd is, kunnen ze hem ook eerst naar een kliniek sturen.’’

Vergeten
Vervolgens kreeg de klas een tweede ‘case’ voorgelegd. Deze ging over ‘het recht om vergeten te worden’. “Als jezelf of een ander een foto of filmpje van jou op internet heeft gezet dat zo belastend is dat je het er graag van af wilt hebben, kun je naar de rechter stappen”, legde Bijl uit. “Hij kan Google dan sommeren het te verwijderen.”

Uit het filmpje over een jongen, die in een lollige bui met een vriend een foto op Facebook had gezet waarop hij moonde, bleek echter dat dit nog niet zo makkelijk is. Hij kreeg daar last mee toen hij ging solliciteren en zijn ‘toekomstige’ baas de foto via Google vond. “Pas dus goed op wat je op internet zet. Het kan namelijk altijd weer opduiken”, waarschuwde Bijl tenslotte. “De gevolgen kunnen dan ook heel groot zijn.”

Week
In de ‘week van de rechtspraak’, van 7 tot en met 11 september, werd de rechtspraak gepromoot en vonden er door het hele land activiteiten plaats in het teken van het thema ‘veiligheid en vrijheid’. Zo hield de rechtbank Gelderland op vier vmbo scholen in de provincie gastlessen en daagden zij leerlingen uit om op de stoel van de rechter te gaan zitten. Daarmee wilde de rechtbank onder andere bereiken dat jongeren zich realiseren dat de keuze tussen vrijheid en veiligheid niet altijd even makkelijk is.