DIDAM – In Montferland staan deze maanden veel activiteiten in het teken van het vieren van 75 jaar vrijheid. Ook op de scholen. Zo krijgen alle leerlingen van de basisscholen een gastles over de lokale geschiedenis, een erfgoedwandeling en twee kunstlessen. In Didam en Loil verzorgt Cor Feenstra namens de Oudheidkundige Vereniging Didam zo’n 45 gastlessen.

“We leven in vrijheid”, vertelt oud-onderwijzer Feenstra tijdens zijn gastles in groep 7 van basisschool De Ontdekking. “Maar wat is dat dan, vrijheid?” “Dat er geen oorlog is en je alles kunt zeggen wat je wilt”, zegt één van de leerlingen. “Zijn jullie vrij”, vraagt Feenstra. De klas twijfelt. “We zijn niet vrij van school”, reageren de kinderen. “Mogen jullie naar alle Nederlandse radio- en tv-zenders luisteren”, pareert Feenstra. “En hebben jullie zelf je vrienden, sport en kleding uitgekozen.” Iedereen knikt. “Je bent vrij als je je maar aan de regels houdt, die je samen hebt afgesproken”, besluiten de leerlingen uiteindelijk.

Oorlog
De lessen van Feenstra gaan vooral over 75 jaar vrijheid. Maar er wordt uiteraard ook gesproken over de oorlog. Hij vertelt de kinderen over de komst van de Duitsers, over de gevolgen voor Didam en zijn inwoners en over de bevrijding van Nederland. “In de oorlog gebeurden er wel een paar belangrijke dingen in Didam”, zegt hij. “Zo woonden SS-officier Hanns Rauter en nazi-politicus Arthur Seyss-Inquart hier.”

Ook vertelt Feenstra dat de oude gemeente Didam voor de oorlog ongeveer 5000 inwoners had. “Tegen het einde van de oorlog waren dat er 17.000. Vanuit heel Nederland kwamen er 10.000 evacuees naar Didam, omdat ze thuis niet meer konden wonen of niks te eten hadden.” Verder sliepen er nog eens 2000 SS-soldaten, voornamelijk in scholen. “Ook in Loil. Daar lieten de Duitse soldaten voordat ze vluchtten een grote hoeveelheid munitie achter. Die ontplofte vier dagen na de bevrijding. Daarbij kwamen nog twee 12-jarige Loilse meisjes, Fien en Leike, om het leven.”

Boekje
Feenstra verduidelijkt zijn verhaal met foto’s en citaten uit het boekje ‘Ze zeggen dat het oorlog is’. “Dit boekje is geschreven door Patricia Vennegoor. Zij was 3 jaar toen Didam werd bevrijd.” Hij toont daarbij een foto van de bevrijdingsoptocht, waarop Patricia met een paar kinderen in een ponykoets zit. Ze schrijft hierover: ‘Ik zit in een ponywagen, versierd met groene takken en bloemen. We hebben allemaal mooie kleren aan en een strik in de haren. Vandaag is het feest. We zijn weer vrij. De soldaten zijn weg.’

Het boekje is ook leidend in de lessen voor de groepen 1 en 2 van de basisscholen. Aan de hand van het boekje vertelt Feenstra de kleuters hoe het 3-jarig meisje de Tweede Wereldoorlog beleefde. “We horen een sirene en zitten weer in de kelder”, citeert hij. “Het is donker en we horen vliegtuigen. Plots klinkt er een knal en trilt het hele huis. Papa gaat kijken en ziet dat de boerderij tegenover ons, waar mijn vriendinnetje Elsje woont, in brand staat.”

De kleuters van De Ontdekking luisteren aandachtig naar het verhaal. Als Feenstra ze vraagt of ze weten wat bevrijden is, gaat er een aantal vingers de lucht in. “Dat iemand vast zit en iemand anders hem dan helpt om er uit te komen”, zegt er één. Feenstra knikt tevreden. Na twintig minuten beëindigt hij de les. Tot teleurstelling van de kinderen. Die hadden nog wel even naar zijn verhalen willen luisteren.

“Bij de jongste kinderen is de spanningsboog echter maar kort”, legt Feenstra uit. “Na twintig minuten is de aandacht weg. Ik heb daarom drie verschillende presentaties gemaakt, voor de onder-, midden- en bovenbouw. Het is mooi om te zien, dat je zo alle kinderen kunt boeien.”

Niet alleen de OVD, maar ook de Heemkundekring Bergh (HKB) verzorgt deze weken diverse gastlessen op basisscholen. Daarnaast hebben beide verenigingen een erfgoedwandeling uitgezet in ’s-Heerenberg en Didam. Aan de hand van een boekje maken de leerlingen uit de bovenbouw een wandeling langs locaties die met de oorlog en de bevrijding van beide plaatsen te maken hebben.

Pop-up museum
Tenslotte volgen de leerlingen nog twee kunstlessen van professionele lokale kunstenaars. De eindwerkstukken worden uiteindelijk gepresenteerd in een pop-up museum, dat rondom de bevrijding wordt ingericht in Didam en ’s-Heerenberg. Hier zijn ook werkstukken van leerlingen van het Liemers College in Didam te zien. Het scholenproject wordt ondersteund door een combinatiefunctionaris van Welcom.