’s-HEERENBERG – Bijna niemand kent het verhaal van het roemruchte gravenpaar Adela en Balderik. Toch bouwden de twee in de tiende eeuw een enorm machtsimperium op, waarbij de burcht Upladen op de motte Montferland een belangrijke rol speelde. Reden voor Stadsmuseum Bergh om een expositie over het leven van Adela en Balderik te houden.

De expositie ‘In de voetsporen van Adela en Balderik’ wordt zondag 14 juli geopend. Zondag start het stadsmuseum ook met de verkoop van een fiets- en wandelroute, die langs plekken gaat die een relatie hebben met het gravenpaar. “Daarmee willen we de fietsers en wandelaars in het historische landschap plaatsen, waar Adela en Balderik leefden”, zegt Adri van den Dikkenberg, voorzitter van Stadsmuseum Bergh.

De voorzitter vermoedt dat het verhaal van Adela en Balderik bij velen onbekend is, omdat het al zo lang geleden is. “Daarnaast pakt ’s-Heerenberg met Huis Bergh natuurlijk veel meer uit met de historie van het kasteel.”

Toch spreekt het verhaal van Adela en Balderik enorm tot de verbeelding. Daarom wijdt Stadsmuseum Bergh een expositie aan het echtpaar. “Ze waren enorm rijk en hadden overal land. Zo zijn er restanten van een motte gevonden in Appel bij Nijkerk, die erop wijzen dat zij de eigenaren zijn geweest. En ook op de Duivelsberg in Berg en Dal liggen twee mottes, die zeer waarschijnlijk van het echtpaar zijn geweest.”

Geëmancipeerd
Daarnaast was Adela een zeer geëmancipeerde vrouw voor die tijd. Ze bestierde niet alleen een graafschap, maar liet ook een eigen munt slaan. “Daarmee trotseerde ze de keizer”, vertelt Maria Gertsen, die de pr voor het museum doet. “Bovendien was zij degene die voorop ging in de strijd toen de motte Montferland door de Duitse keizer werd belegerd. Met potten en pannen op het hoofd probeerde ze samen met het vrouwelijke personeel de Duitsers te verjagen, terwijl Balderik, een geducht krijgsheer, op de vlucht sloeg. Uiteraard werd die strijd verloren.”

De motte, waarop nu hotel Het Montferland, is gevestigd, is dan ook een markant punt in de wandel- en fietsroute. Net als de Eltenberg, die alleen in de fietsroute is opgenomen. “De vader van Adela, graaf Wichman van Hamaland, zetelde op de burcht op Hoog-Elten”, weet Gertsen. “De Drususbron stamt ook uit die tijd. Bovendien is de St. Vituskerk één van de belangrijkste overblijfselen van het adellijke vrouwenstift, dat graaf Wichman liet bouwen en waarvan zijn oudste dochter Lutgardis de eerste abdis was.”

Expositie
In het stadsmuseum wordt zondag 14 juli een nieuwe ‘fotowand’ onthuld met objecten en kaarten uit de tijd van Adela en Balderik. Van den Dikkenberg: “Foto’s waren er toen natuurlijk nog niet.” Bijzonder is ook dat er in het museum twee zeldzame munten zijn te zien, die gravin Adela liet slaan. Gertsen: “Deze zijn onlangs in Neede gevonden en krijgen we tijdelijk in bruikleen.”

Verder heeft Stadsmuseum Bergh van Het Montferland een maquette in bruikleen gekregen van een motte, zoals die er in de tiende eeuw uit kan hebben gezien. “Deze is helemaal gerestaureerd door Tamara Nakken”, vertelt Gertsen. De expositie in het stadsmuseum wordt zondag om 14 uur geopend. Op de openingsdag vertelt verhalenvertelster Giny Drent de roemruchte geschiedenis van het gravenpaar op de motte Montferland. De expositie is tot 24 november te zien.

Routeboekjes
Tot die datum zijn ook de vouchers, die aan de boekjes met de fiets- en wandelroutes zijn toegevoegd, geldig. Met de vouchers kunnen de wandelaars en fietsers onderweg bij diverse horecagelegenheden tegen een gereduceerd tarief wat eten en drinken. De boekjes zijn onder andere verkrijgbaar bij Stadsmuseum Bergh en VVV Montferland. Het museum aan de Marktstraat 3 in ’s-Heerenberg is van dinsdag tot en met zondag geopend van 12.30 tot 16.30 uur.

Foto: Tamara Nakken (links) en Maria Gertsen bij de maquette van de motte, zoals die er in de tiende eeuw uit kan hebben gezien.